شب یلدا از نمونه جشن های شبانه ایرانیان است که هنوز زنده و پا برجا مانده است.یلدا شب تولد خورشید است. طولانی ترین شب سال سپری می شود و تاریکی که تا دیروز در روزهای سرد و تاریک، بر نور غلبه یاقته بود، جای خود را به نور می دهد. نور بر تاریکی پیروز می شود و دوره سیاهی، تاریکی و تباهی پایان می گیرد. 

یلدا،آغاز «انقلاب زمستانی » است، در برابر «انقلاب تابستانی» که از اول تیر آغاز می شود. شب یلدا شب تولد روشنایی هاست.

واژه یلدا سریانی و به معنی ولادت است. ولادت خورشید ( مهر، میترا ) و رومیان آن را ناتالیس انویکتوس یعنی روز تولد ( مهر ) شکست ناپذیر نامند. واژه نوئل نیز از همین آمده است.
اما این رسم بنا بر مدارک رومی، در ایران باستان چنین برگزار می شده که پیران و پاکان به تپه ای رفته، با لباس نو و مراسمی ویژه از آسمان می خواستند که آن «رهبر بزرگ» را برای رستگاری آدمیان بفرستد و باور داشتند که نشانه زایش آن ناجی، ستاره ای است ، که بالای کوهی به نام کوه فیروزی که دارای درخت بسیار زیبایی بوده است ، پدیدار خواهد شد و موبد بزرگ برای  همین نیایشی می خوانده، که قسمتی از آن در «بهمن یشت»  مانده است: 

« آن شب که سرورم ظهور کند 
نشانه ای از ملک آید
ستاره از آسمان ببارد 
همان گونه که رهبرم از راه برسد و ستاره اش نشان نماید ...»